GOLA Kültür, Sanat ve Ekoloji Derneği ile Borçka Belediyesi, Borçka’nın kültür politikasını oluşturmak ve bölgenin özgün niteliklerini yansıtan bir festival tasarlamak için bir araya geldi. Bu işbirliği, Borçka’nın kültür-sanat ekosisteminin ihtiyaçlarını katılımcı metotlarla belirleyerek Borçka Belediyesi’nin kültür politikaları alanındaki önceliklerini ortaya koyma amacıyla yola çıktı. Aynı zamanda her adımı farklı sivil toplum kuruluşlarının katkısıyla, çok ortaklı bir işbirliği içinde gerçekleştirilecek bir festivalin düzenlenmesi hedeflendi. Bölgeye özgü, coğrafi işaretli demir elma meyvesi etrafında şekillenerek 1-2-3 Kasım 2024’te, üç gün süreyle gerçekleştirilen festival, demir elma aracılığıyla bölgedeki farklı aktörleri bir araya getirmesi ve işbirliklerini çeşitlendirmeye aracı oldu.
Demokratik ve katılımcı bir yaklaşımla gerçekleştirilecek “Demir Elma Festivali” projesiyle bölgeye özgü kültür politikalarının geliştirilmesine aracılık edilmesi hedefiyle yola çıkıldı.
Borçka Belediyesi, daha önce düzenlediği Kitap Günleri ve Borçka Tiyatro Festivali gibi kültür-sanat etkinliklerinin deneyimi üzerine, kültür-sanat alanındaki vizyonunu genişleterek, bu alanda daha kapsamlı ve katılımcı bir politika oluşturmayı amaçlayarak proje ortağı olarak yer aldı. Borçka Belediyesi tarafından coğrafi işaret alınan demir elma meyvesinin kültürel ve ekolojik mirası etrafında, GOLA Derneği’nin çok paydaşlı festival tasarımıyla, Doğu Karadeniz’de katılımcı kültür-sanat politikalarının oluşumuna katkı sunacak paydaşlar bir araya geldi. Bu çerçevede, Artvin ve özellikle Borçka ilçesindeki kültür-sanat ekosisteminin ihtiyaçlarını belirlemek üzere bir dizi toplantı düzenlendi ve Borçka Belediye Meclisi, 5 Mart 2024 tarihinde kültür politikaları için bütçe ayrılmasının görüşülmesini karara bağlayan bir metne imza attı.
Projenin ilk aylarında festivali tasarlayacak tüm paydaşların bir araya geldiği Demir Elma Okulu’nda, bir yıla yayılacak çok ortaklı festival tasarım süreci başladı.
Sivil toplum ve yerel yönetimin ortak tasarım ve uygulama çalışmalarıyla hayata geçirilen çok paydaşlı bir festival tasarımı kapsamında; demir elma meyvesinin coğrafi ve kültürel özelliklerine odaklanan “Demir Elma: Doğa, İnsan, Kültür” başlıklı bir kitap hazırlandı.
Demir Elma Festivali, GOLA Kültür, Sanat ve Ekoloji Derneği ile Borçka Belediyesi’nin bir yandan Borçka’nın kültür politikasını oluştururken diğer yandan bölgeye özgü yeni bir festivali ortaklaşa hayata geçirmek üzere bir araya geldiği proje kapsamında, 1-2-3 Kasım tarihlerinde düzenlendi. GOLA Derneği, 2006 – 2015 yılları arasında gerçekleştirdiği Yeşil Yayla Kültür, Sanat ve Çevre Festivali’yle hayata geçirdiği; Doğu Karadeniz bölgesindeki kültür-sanat aktörleri birlikte festival yapma deneyimini “Demir Elma Festivali”ne aktardı ve geniş bir uzlaşı ile yerel kültür-sanat politikasının oluşmasına katkıda bulundu.
Demir elma meyvesi etrafında kurgulanan atölye çalışmalarından gastronomi söyleşilerine, dans performanslarından konserlere, dinletilerden film gösterimlerine uzanan programıyla üç gün boyunca Borçka, Muratlı Köyü ve Karagöl’de gerçekleştirildi. Sirkhane performansları eşliğinde kent yürüyüşüyle başlayan festivalde oyuncu Mert Fırat’ın konuk olduğu “Aktivizm, Dayanışma, Kültür- Sanat, Dirençlilik”; Borçka Belediye Başkanı Ercan Orhan’ın konuk olduğu “Markalaşmaya Doğru Giden Bir Kent, Borçka’nın Demir Elması” ve Nilhan Aras, Anna Maria Beylunioğlu’nun konuk olduğu “Gastronomi Söyleşileri” ve Rahşan İnal, Şenay Aydemir, Taner Artvinli, Şükrü Aslan’ın konuk olduğu “Artvin Kitabı” söyleşileri yer aldı. Meyvenin hikâyesini anlatan dinletilerden pekmez yapımı ve kompost atölyelerine, müzik ve danslarla zenginleşen anlatılardan Karagöl’de gerçekleştirilen enstalasyona demir elmanın hikâyesine tanıklık edildi.
12 ay sürecek zengin ve kapsamlı bir etkinlik serisinin parçası olacak Demir Elma Festivali’nin her aşaması kayıt altına alınarak, projenin sonunda festivalin özgün tasarım ve uygulama hikayesini anlatan kısa bir film hazırlandı.
GOLA Kültür Sanat ve Ekoloji Derneği, 2006 yılında İstanbul’da kuruldu. Derneğin kurucu ekibi, sivil toplumun zayıf olduğu ve yerel kültürlerin stereotipler ile anıldığı Doğu Karadeniz’e ve özelde Laz kültürüne ilişkin ayrımcılığın önlenmesi ihtiyacıyla araya geldi.
GOLA’nın temel amacı, kültür-sanat aracılığıyla farkındalık yaratmak; binlerce yıllık otokton Laz halkının dili olan Lazcanın ve Laz kültürünün kadim yaşam bilgilerini kayıt altına almak, arşivlemek ve yaşatmak. Dernek, Doğu Karadeniz coğrafyası başta olmak üzere, ülkemizde ve dünyada barışçıl ve demokratik bir dilin yaygınlaşmasına katkı sağlamayı hedefliyor. Bu doğrultuda, Doğu Karadeniz yerelinde kültür sanat faaliyetleri ve bilgi üretimi merkezli çalışmalar aracılığıyla sürdürülebilir bir çevre ve insan ilişkisinin geliştirilmesine odaklanıyor. GOLA, merkez ile yerel arasında hem bir köprü görevi üstleniyor, hem de kültürel ve sosyal anlamda bir menteşe işlevi görüyor.
Kuruluşunu takip eden ilk 10 yılda, farklı köylerde gezici olarak düzenlediği Yeşil Yayla Kültür Sanat ve Çevre Festivali ile yerel yaşam bilgisini toplayan GOLA, barışçıl farkındalıkların ve merkezde toplanan bilginin kültür ve sanat aracılığıyla yerel topluluklara ulaşmasını sağlamak için çalışıyor.
Borçka Belediyesi, 2022 ve 2023 yıllarında düzenlelediği Borçka Tiyatro Festivali’nde kazandığı deneyimle, sivil toplum işbirliğiyle oluşturulacak çok paydaşlı ve kapsayıcı bir festival tasarımının hayata geçmesinde aktif bir rol almayı hedefliyor.
Goluri
GOLA Derneği’nin sürdürülebilirliğine destek olmak amacıyla kurulan Goluri, yerel ve yavaş yaşam prensiplerine dayanan, deneyim ve farkındalığa odaklanan kültür-sanat merkezli geziler ve etkinlikler tasarlıyor. Goluri’nin düzenlediği etkinlikler arasında, geleneksel yaşam kültürünü, iklim farkındalığını ve doğayla ilişkiyi vurgulayan “Elma Okulu” gibi periyodik etkinlikler ön plana çıkıyor. Goluri, kültür turizmi alanındaki deneyimini Demir Elma Festivali’nin tasarımına aktaracak.
Bu web sitesi, Avrupa Birliği’nin maddi desteği ile oluşturulmuştur ve sürdürülmektedir. İçerik tamamıyla İstanbul Kültür Sanat Vakfı sorumluluğu altındadır ve Avrupa Birliği’nin görüşlerini yansıtmak zorunda değildir.
